HISTORISCHEKRINGBUSSUM.NL:
BUSSUMS HISTORISCH TIJDSCHRIFT, JAARGANG 33, NUMMER 3 (DECEMBER 2017), PAG 16-19
HET VEELBEWOGEN LEVEN VAN MARIA MISPELBLOM BEIJER-THEUNISSEN
MARGREET DE BROEKERT
Hoopvol begin
Maria Louise Theunissen werd op 5 december 1886 in Amsterdam geboren. Ze was het enige kind uit het huwelijk van Johan Pieter Theunissen met Adrienne Antoinette Josephine Holst. Over haar jeugd is weinig bekend. Haar vader was bouwkundige en had van 1886 tot 1890 aan het hoofd gestaan van de bestratingswerken van Amsterdam. Maria was 18 jaar toen zij haar Acte-Examen Handteekenen behaalde. In datzelfde jaar overleed haar moeder. Of ze daarna nog meer opleidingen heeft gevolgd, is niet te achterhalen. Op haar tweeëntwintigste, in 1909, trouwde Maria met de zeventien jaar oudere Albertus Jacobus Mispelblom Beijer. Albert was aide essayeur en had drie zonen uit zijn eerste huwelijk. Het echtpaar ging wonen in de prachtige Villa Eykenrode aan de Nieuwe Hilversumseweg 3. Ook dit huwelijk van Albert, dat kinderloos bleef, strandde al snel. Officieel zijn Maria en Albert op 9 november 1921 gescheiden. Maar al veel eerder leefden ze gescheiden van tafel en bed.

In 1916 was Maria actief lid van de in 1912 opgerichte Vereeniging van Beeldende Kunstenaars De Onafhankelijken In het voorjaar van 1915 exposeerden geïnviteerde kunstenaars als Jan Sluijters en Leo van Gestel. Onder de exposanten van de voorjaarsexpositie in 1916 behoorden geïnviteerden als Lizzy Ansingh, Thérèse van Duijl-Schwartze en Jan Toorop, evenals later zijn dochter Charley. Maria exposeerde dat jaar bij beide halfjaarlijkse tentoonstellingen, met respectievelijk vier en drie schilderijen (waaronder Moeder en kind). Bij de najaarsexpositie maakte zij bovendien deel uit van de plaatsingscommissie. Tot 1918 was er geen ballotage voor het lidmaatschap van deze ‘merkwaardige en toch niet onbelangrijke vereeniging van kunstenaars en dilettanten’. Het zou goed kunnen dat men Maria onder die laatste categorie schaarde. Over haar werk werd geen letter geschreven. Misschien is dat de reden geweest dat ze zich vervolgens volledig stortte op de Dierenbescherming.

Dierenactiviste
Maria had haar grote liefde voor dieren nooit onder stoelen of banken gestoken. In Bussum heeft niemand haar ooit zonder honden gezien. Maria ontpopte zich al snel tot een dierenactiviste, die regelmatig brieven naar de plaatselijke krant zond om dierenleed aan de kaak te stellen. In 1916 werd ze benoemd tot bibliothecaresse van de (Nederlandse) Vereeniging tot Bescherming van Dieren (de dierenbescherming), tevens belast met de algemene propaganda. En in 1920 werd ze samen met de bekende Naardense veearts Hendrik ter Beek bestuurslid van de Gooise afdeling. De volijverige secretaresse hield lezingen voor de radio en voor bijvoorbeeld de Nederlandsche Vereeniging van Huisvrouwen. In 1929 trad ze ‘wegens drukke werkzaamheden’ uit het bestuur.

Broodschilderes
De boerderij van Jan ‘Onweer’ Griffioen
In 1914 gaf Maria, misschien met familiegeld, opdracht tot de bouw van een vrijstaande villa aan de Rostocklaan. Daar heeft ze tot ongeveer 1937 jarenlang samen met haar vader gewoond. Mogelijk is het familiekapitaal als gevolg van de beurskrach in 1929 op Wall Street verloren gegaan. In elk geval is duidelijk dat eind jaren dertig de gouden tijden voor Maria voorbij waren. Haar steeds slechter wordende behuizingen zijn tekenend voor haar steeds nijpender wordende financiële positie. Vanaf 1937 woonde zij in de J.H. van ’t Hoffweg, vervolgens op een kamer aan het Wilhelminaplantsoen, in de Landstraat, de Prinsenstraat en tijdelijk in Pension Benjamin Franklin (op last van de kerk). Ze eindigde in een van de beruchte krotwoningen aan de Veldweg (nu het parkeerterrein achter Boekhandel Los). Maria werd broodschilderes.

Behalve landschappen schilderde zij steeds vaker kinderen, familieleden en huizen van Bussumse middenstanders, in ruil voor eten en drinken voor haarzelf en voor haar grote menagerie huisdieren. Daarnaast gaf ze tekenles, aan jong en oud. Schilderen was, naast haar grenzeloze liefde voor dieren, haar lust en haar leven.

Vooral haar portretten zijn heel treffend en met veel warmte geschilderd. Het is dan ook niet verwonderlijk dat de mensen die als kind door haar op doek zijn vastgelegd, hun portret nog altijd op een prominente plek in huis hebben hangen, vaak in de originele, robuuste lijsten. Door geldgebrek schilderde ze op het laatst niet altijd meer op linnen doek, maar bijvoorbeeld op spaanplaat.

Van erudiete vrouw tot opgejaagde heks
Maria signeerde de meeste van haar schilderijen met MMB, een enkele keer met MTh of met MMispelblom. Ze bleef na haar scheiding de naam van haar ex-man voeren, waarschijnlijk omdat Theunissen een veel minder aansprekende naam voor een kunstenares is dan Mispelblom Beijer (de ex-schoonfamilie was daar minder over te spreken).
In combinatie met de zwarte kleding die Maria altijd droeg, dachten velen dat ze weduwe was. Veel kinderen van toen die door haar zijn geschilderd, herinneren zich haar als een oudere dame die zonder twijfel van goede komaf moest zijn geweest. Ze sprak deftig, was altijd in het zwart gekleed, droeg zelfgemaakte hoeden en een jas met een grote bontkraag. Klein en tenger van postuur, mooie heldere ogen. Een erudiete vrouw, die tot op de dag van vandaag in hun geheugen gegrift staat. Op het einde van haar leven was van die ooit mooie verschijning weinig meer over. Haar kleding was vaal, veel tanden had ze niet meer in haar mond, en de neuzen van haar schoenen had ze opengeknipt. Ze werd uitgescholden voor heks, nagejouwd en opgejaagd door de plaatselijke jeugd. En dat terwijl Maria zo dol was op kinderen.
Toch waren er ook Bussumers die zich over haar ontfermden.
Maar blijkbaar kon niemand voorkomen dat ze de laatste jaren van haar leven sleet in een van de armoedigste woninkjes die Bussum in de jaren vijftig kende. Zonder stromend water, maar wel met een poes, wat muizen en dertien honden, die in haar achtertuintje bivakkeerden. Tot die fatale dag dat de Dierenbescherming, de organisatie waar ze zich zoveel jaren voor had ingezet, ingreep en alle dieren bij haar weghaalde, om ze vervolgens nog op diezelfde dag, 12 februari 1957, in het asiel aan de Meentweg af te maken. Dit ‘drama aan de Veldweg’ hield de (pers)gemoederen in het Gooi en daarbuiten wekenlang bezig. Maria is deze klap niet meer te boven gekomen. Eind 1957 werd ze opgenomen in Krankzinnigengesticht Coudewater te Rosmalen. Op Eerste Kerstdag is ze daar, naar verluidt na een flinke wasbeurt, overleden. Wat een intens triest einde van een veelbewogen leven van een begaafde kunstenares. Haar erfenis bestaat uit de 32 schilderijen die inmiddels zijn opgedoken. Ze dateren op één na allemaal van net na de oorlog tot vlak voor haar dood in 1957.

WIEWASWIE.NL:
Bruidegom: Albertus Jacobus Mispelblom Beijer
Geboorteplaats: Arnhem
Leeftijd: 40
Bruid: Maria Louise Theunissen
Geboorteplaats: Amsterdam
Leeftijd: 22
Vader van de bruidegom: Marius Jacominus Mispelblom Beijer
Moeder van de bruidegom: Johanna Henrietta Beelaerts
Vader van de bruid: Johan Pieter Theunissen
Beroep: bouwkundige
Moeder van de bruid: Adrienne Antoinette Josephine Holst
Gebeurtenis: Huwelijk
Datum: 10-09-1909
Gebeurtenisplaats: Bussum
Documenttype: BS Huwelijk
Erfgoedinstelling: Noord-Hollands Archief
Plaats instelling: Haarlem
Collectiegebied: Noord-Holland
Aktenummer: 55
Registratiedatum: 10-09-1909
Akteplaats: Bussum
Aktesoort: H
Echtscheiding 09-11-1921

WIEWASWIE.NL:
Bruidegom: Albertus Jacobus Mispelblom Beijer
Bruid: Maria louise Theunissen
Gebeurtenis: Echtscheiding
Datum: 19-11-1921
Gebeurtenisplaats: Bussum
Documenttype: BS Huwelijk
Erfgoedinstelling: Noord-Hollands Archief
Plaats instelling: Haarlem
Collectiegebied: Noord-Holland
Aktenummer: 133
Registratiedatum: 19-11-1921
Akteplaats: Bussum
Echtscheiding 07-10-1921, gehuwd te Bussum 10-09-1909
Aktesoort: S

WIEWASWIE.NL:
Overledene: Maria Louise Theunissen
Geslacht: Vrouw
Vader: Johan Pieter Theunissen
Moeder: Adrienne Antoinette Josephine Holst
Relatie: Albertus Jacobus Mispelblom Beijer
Gebeurtenis: Overlijden
Datum: 25-12-1957
Gebeurtenisplaats: 's-Hertogenbosch
Documenttype: BS Overlijden
Erfgoedinstelling: Brabants Historisch Informatie Centrum
Plaats instelling: 's-Hertogenbosch
Collectiegebied: Noord-Brabant
Archief: 1298
Registratienummer: 3838
Aktenummer: 5
Registratiedatum: 03-01-1958
Akteplaats: 's-Hertogenbosch
Deel: 3838, Periode: 1958
Boek: Overlijdensregister 's-Hertogenbosch 1958

BOVENSTAANDE AKTE BEKEKEN:
Kunstschilderes.